SPHINX

SPHINX

Ζούμε σε έναν υπέροχο και πολύ παράξενο κόσμο.

Δυστυχώς όμως, βιώνουμε αυτόν τον κόσμο μέσα από μια πολύ απογοητευτική και μέτρια καθημερινή πραγματικότητα, η οποία είναι τελείως κατασκευασμένη από τους λίγους για τις μάζες, κατασκευασμένη για τα μυρμήγκια που προσωποποιούμε όλοι μας, κατασκευασμένη από τις αράχνες που μας εγκλωβίζουν στον περίτεχνα αυστηρό ιστό τους. Παρ’ όλο που αυτό το ξέρω καλά και μάλιστα σε όλες του τις πιθανές λεπτομέρειες, παρ’ όλο που το διδάσκω παντού και πάντα, παρ’ όλο που κάνω ό,τι μπορώ για να ξεφύγω απ’ αυτήν την τρομερή αλήθεια (γνωρίζοντας ότι το μόνο όπλο που έχω είναι η φαντασία μου), υπάρχουν στιγμές που το συνειδητοποιώ πιο έντονα απ’ ότι άλλες. Είναι στιγμές που το βιώνω αληθινά και ξεκάθαρα.

Και τότε, η απογοήτευσή μου είναι τέτοια που προσπαθώ να γαντζωθώ από διάφορες -πως να το πω- «μικρές χαρές», συχνά μάλιστα μικροσκοπικές, για να πάρω κουράγιο, να «χαθώ», να σταθώ πάνω από την ομορφιά μιας μικρής λεπτομέρειας, αντικρίζοντάς την σαν μια πύλη για αλλού, να καταδυθώ μέσα της, να σταματήσω την αέναη κίνηση του χωρόχρονου, να νιώσω μια χαρά απρόβλεπτη, μυστική, αόρατη. Ονομάζω αυτές τις χαρές «μικρόκοσμους», γιατί αληθινά τις αντιλαμβάνομαι σαν ατμοσφαιρικούς μικρόκοσμους, που στέκουν απαρατήρητοι παντού γύρω μας.

Αυτή τη στιγμή που διαβάζεις αυτές τις γραμμές, γύρω σου υπάρχουν αμέτρητοι τέτοιοι μικρόκοσμοι, αλλά δεν τους βλέπεις, γιατί δεν έχεις μάθει να τους βλέπεις, γιατί έχεις μάθει να βλέπεις μόνο τα πράγματα που είναι «σημαντικά», «λειτουργικά», ή -στην καλύτερη περίπτωση- «τυχαία». Ενώ οι μικρόκοσμοι για τους οποίους μιλώ (έτσι αφηρημένα), εκ πρώτης όψεως είναι ασήμαντοι, άχρηστοι, ή -στην καλύτερη περίπτωση- συγχρονικότητες (συμπτώσεις με νόημα). Το να τους ανιχνεύεις είναι μια ολόκληρη μυστική τέχνη, που δεν ευελπιστώ να σου τη μεταδώσω μέσα σε δυο-τρεις σελίδες.

Προσωπικά το βιώνω κάπως έτσι:

Εκείνη τη μοιραία στιγμή που η καθημερινή πραγματικότητα πέφτει επάνω μου με όλο της το βάρος και την απογοήτευση (συνήθως μέσα από κάποια ατυχή πρόφαση), έρχεται ξαφνικά προς βοήθειά μου μια μικρή χαρά. Μερικές φορές είναι μία λέξη, τόσο όμορφη και καλειδοσκοπική, που μου ξεκλειδώνει υπέροχα νοήματα ή χαμένες μνήμες, ή με παρασύρει σε μια μικρή εσωτερική ποίηση, μονολεκτική. Άλλες φορές είναι ένας συγκεκριμένος κόκκος σκόνης που αιωρείται κατά μήκος μιας ηλιαχτίδας που εισχωρεί από το παράθυρο. Ένας μικρός λεκές πάνω στο τραπέζι, που μοιάζει με πρόσωπο. Το βλέμμα σε ένα διακοσμητικό αγαλματάκι. Ο γκριζογάλαζος καπνός από το τσιγάρο μου, που πλέκει τον εαυτό του μέχρι το ταβάνι. Δύο νότες, ή η αρμονική μνήμη μιας μικρής μελωδίας που με παρασέρνει στη μαθηματική επανάληψή της. Κάτι που είπε κάποιος εκείνη τη στιγμή. Μια καλλίγραμμη σκιά στον απέναντι τοίχο. Οι φλέβες πάνω στο χέρι μου. Το ασημένιο λογότυπο μιας εταιρίας πάνω σε μια συσκευή. Το καθρέφτισμα της λάμπας πάνω στο τζάμι. Η λαβή ενός χαρτοκόπτη. Ένα συγκεκριμένο φύλλο στο φυτό μιας γλάστρας. Μια απόχρωση. Μια μυρωδιά. Καταλαβαίνεις; Τέτοια πράγματα…

Και τότε, κάνω μια απροσδιόριστη και ανεπαίσθητη εσωτερική κίνηση και καταδύομαι στο σωτήριο αυτό μικρόκοσμο. Κι ο Παντελής δεν είναι πια εδώ. Έχεις απέναντί σου ένα σωσία μου, που κάνει ότι σ’ ακούει, που κουνά μηχανικά το κεφάλι, μπορεί ακόμη και να σου μιλάει. Αλλά εγώ είμαι σ’ ένα αισθητικό μικρόκοσμο, δραπέτης από την καθημερινή πραγματικότητα, χωρίς κανείς να το ξέρει. Και τότε συνδέομαι με την πηγή μιας μεγάλης χαράς. Μιας χαράς αόρατης και μυστικής, που είναι παντού, που είναι φιλεύσπλαχνη, ευγενική, διδακτική, μιας χαράς που δεν έχει προβλεφθεί από το σύστημα για να εμποδιστεί η πρόσβαση σ’ αυτήν. Μιας χαράς γεμάτης πληροφορίες που οδηγούν παντού, που συνδέονται με τα πάντα, μιας χαράς πλημμυρισμένης από ψυχεδέλεια, από σύμβολα, από διηγήσεις, από Μούσες, από «έμπνευση» (τι ωραία λέξη, σημαίνει κάτι που πνέει μέσα σου, έναν εσωτερικό άνεμο). Είναι, για μένα, η καθημερινή ατράνταχτη απόδειξη ότι ο κόσμος δεν είναι αυτό που η καθημερινή πραγματικότητα προσπαθεί να μου διδάξει, εγώ δεν είμαι αυτός που η καθημερινή πραγματικότητα θέλει να με πείσει ότι είμαι.

Αυτούς τους μικρόκοσμους τους καλλιεργώ και τους επισκέπτομαι και σε μεγαλύτερη κλίμακα. Σ’ αυτήν την περίπτωση, είναι μικρές ασχολίες που μου αρέσουν, μικροσκοπικά πάθη, που δεν έχουν σημασία για κανέναν, πράγματα ή κινήσεις ή μελέτες που τις κάνω χωρίς κανένα λόγο, με κανένα σκοπό. Ο μόνος σκοπός τους είναι η μικρή χαρά που μου δίνουν, δεν θέλω καν να τα δικαιώσω ή να τα εξηγήσω, ούτε καν στον εαυτό μου.

Θέλετε μια φευγαλέα ματιά σε έναν τέτοιο μικρόκοσμό μου; Λοιπόν, π.χ. μου αρέσει πολύ η Εντομολογία, χωρίς λόγο, δεν τη μελετάω, μου αρέσει να προσποιούμαι (ακόμη και στον εαυτό μου) ότι τη μελετάω. Έχω βιβλία Εντομολογίας που δεν τα διαβάζω, απλά τα θαυμάζω. Υπάρχει μια νυχτοπεταλούδα που λέγεται «Ελεφαντογέρακο» (αλλά δεν μοιάζει ούτε με γεράκι ούτε με ελέφαντα). Το υπέροχο επιστημονικό της λατινικό όνομα –κι εδώ είναι ο μικρόκοσμος– είναι Sphinx Deilephila Elpenor.

Μην το προσπερνάτε έτσι βιαστικά.

Απαγγείλετε το αργά, όμορφα, σαν ποίημα, απολαύστε το σαν ακριβό κρασί.

Σφινξ - Ντεηλεφίλα - Ελπίνωρ.

Θέλετε να μπούμε μαζί, για μια στιγμή, σ’ αυτήν την πύλη; Να χαθούμε για μερικά δευτερόλεπτα αλλού; Ακολουθήστε με.

«Σφίγγα» (Sphinx, Σφινξ), είναι ένα από τα ονόματα της μεγάλης αόρατης νεράιδας. Σημαίνει, κατά μία εκδοχή, εκείνη που βάζει γρίφους. Και τους απαντά επίσης. Το «Deilephila» είναι μια υπέροχη λέξη που σημαίνει «φίλος του δειλινού», αυτός που αγαπά το σούρουπο, αυτός που φιλά το απόβραδο. Λέγεται έτσι, γιατί σ’ αυτήν τη νυχτοπεταλούδα αρέσει να πετά το δειλινό. «Elpenor», μεταξύ άλλων σημαίνει «Ελπιδοφόρος», αυτός που φέρει την Ελπίδα, αυτός που κουβαλά -που μεταφέρει- την Ελπίδα.

Φανταστείτε ένα αέρινο, ανεπαίσθητο πλάσμα, μια πεταλούδα της νύχτας ή μια αίσθηση στον άνεμο, που πετά το δειλινό χωρίς κανείς να την παρατηρεί, γεμάτη χαρά για την αγάπη της προς το σούρουπο, που σκορπά σαν ασημόσκονη γρίφους αλλά και τις απαντήσεις τους, και που μεταφέρει την Ελπίδα με το φύσημα του ανέμου…

Χα! Τί μπορεί να μου κάνει η καθημερινή πραγματικότητά σας μέσα στο απογοητευτικό αυτό δειλινό, όταν μπορώ να εισπνεύσω μια μικρή ριπή του ανέμου από το μισάνοιχτο παράθυρο, και να νιώσω τη χαρά που μου στέλνει η Σφινξ Ντεηλεφίλα Ελπίνωρ;…