30 ΧΡΟΝΙΑ
ΧΩΡΙΣ ΤΟΝ ΧΟΡΧΕ ΛΟΥΙΣ ΜΠΟΡΧΕΣ
Σ’
αυτό το καλοκαίρι που πέρασε, συμπληρώθηκαν τριάντα χρόνια από τον θάνατο του Jorge Luis
Borges.
Είναι
μία μελαγχολική επέτειος, διότι το 1986 η ανθρωπότητα έχασε για πάντα μία
τιτάνια βιβλιοθήκη, εκείνην που υπήρχε μέσα στον νού του Μπόρχες.
Ήταν
όλα εκείνα που είχε διαβάσει, ίσως ο πιο διαβασμένος άνθρωπος του 20ού αιώνα, ο
πιο όμορφα διαβασμένος, αλλά ήταν και όλα εκείνα που θα μπορούσε να γράψει
ακόμη, που θα μπορούσε να μας πει.
Στο
χρονικό αυτό διάστημα που μεσολάβησε από τότε, διαπιστώσαμε ότι υπάρχουν
αμέτρητοι άνθρωποι που μπορούν να ζήσουν χωρίς
αυτόν, αλλά, επειδή εμείς ζούμε ακόμη, ότι υπάρχουν και άνθρωποι που μπορούν να
ζήσουν με αυτόν, ακόμη κι αν εκείνος
δεν ζει πια. Τον διαβάζουμε, τον σκεφτόμαστε, έχει μπει μέσα στην καρδιά μας.
Μεταμορφώθηκε, όπως θα το ήθελε και ο ίδιος, φαντάζομαι, σε Βιβλία και Μνήμη,
Αγάπη και Μυστήριο.
Δεν
ήθελε να είναι πια ο Μπόρχες, ήταν ένας τυφλός γέροντας.
Αν
ζούσε ακόμη, άραγε, τί θα έλεγε ο Μπόρχες για την εποχή μας; Πώς θα τού
φαινόταν;
Νομίζω
ότι δεν θα έλεγε τίποτα.
Θα
μας μιλούσε ακόμη για τα αιώνια πράγματα.
Αυτό
είναι το πρόβλημα. Τα πράγματα που συμβαίνουν, τα πράγματα που υπάρχουν σήμερα
γύρω μας, τα βλέπουν όλοι, ή έστω πάρα πολλοί.
Τα αιώνια πράγματα επίσης υπάρχουν, αλλά πρέπει κάποιος να μας μιλάει
για τα αιώνια πράγματα. Δεν φαίνονται σε όλους, και μάλλον σε πολύ λίγους. Πρέπει
κάποιος να τα εκπροσωπεί, να τα βλέπει και να μιλάει για λογαριασμό τους.
Πρέπει
κάποιος να μας μιλήσει για τα αιώνια πράγματα, για να μπορεί η αιωνιότητα να
είναι εδώ μαζί μας.
Για
να βλέπουμε ότι ο κόσμος είναι κάτι παραπάνω από αυτό που φαίνεται, και ότι
ίσως εμείς είμαστε κάτι παραπάνω από αυτό που νομίζουμε.
Είναι
πολύ θαυμαστό, νομίζω, το ότι τα έβλεπε ένας τυφλός.
Τα
έργα του Μπόρχες είναι μάλλον τα ωραιότερα που έχω διαβάσει, ως σύνολο, χωρίς
αμφιβολία.
Όταν
έφυγε από τον κόσμο ήμουν νέος ακόμη, γεμάτος δισταγμούς, αλλά, αν ζούσε
περισσότερο, θα ταξίδευα στο πιο μακρινό μέρος του κόσμου, οπουδήποτε, για να
πάω να τον βρω, να τον συναντήσω έστω για πολύ λίγο, να τον δω από κοντά, να
του σφίξω το χέρι, να τον ευχαριστήσω για τα γραπτά του, να τον ενθαρρύνω με
την ευγνωμοσύνη μου. Θα ήταν κάτι εξαιρετικά αξιομνημόνευτο για μένα. Δεν έγινε
ποτέ...
Έχω
γράψει αρκετά κείμενα γι’ αυτόν, κυρίως για να εκδηλώσω έτσι τον μεγάλο
θαυμασμό μου και την αγάπη μου.
Αν
ζούσε, άραγε, ακόμη, τι άλλο θα έγραφε, αν μπορούσε, αν ήθελε;
Μπορεί
κάποιος να σκεφτεί, τι σημασία έχει, αφού έγραψε τόσα πολλά, πόσα να γράψει πια
κανείς, δεν μπορεί να γράφει για πάντα!
Εγώ
δεν το βλέπω έτσι. Εγώ, αν ζούσε, θα ήθελα να μαθαίνω τα νέα του, τι του
συμβαίνει, τι σκέφτεται, ποιες είναι οι συμβουλές του, οι προτάσεις του, οι
ονειροπολήσεις του, οι κατασκευές του, οι αγωνίες του, οι ανακαλύψεις του. Έτσι το βλέπω.
Είναι
σαν να έχεις έναν μακρινό φίλο, ή έναν μακρινό παππού, που σου γράφει ένα
γράμμα κάθε τόσο, ένα πολύ ωραίο γράμμα πάντοτε, για σένα. Πάντα το περιμένεις,
κοιτάς στο γραμματοκιβώτιο αν ήρθε κάποιο γράμμα του.
Είχε
υποσχεθεί ότι θα σου γράψει πάλι. Ξαναδιαβάζεις τις παλαιότερες επιστολές του,
αναρωτιέσαι τι να κάνει, πότε θα σου γράψει νεότερα.
Και
ξαφνικά διαπιστώνεις ότι δεν έρχεται πια κανένα γράμμα του, κι αυτό σημαίνει
ότι έφυγε, δεν θα σου ξαναγράψει ποτέ πιά.
Έρχεται
κάποια στιγμή, που αναρωτιέσαι πόσα δεν σου είπε. Πόσα ακόμη θα μπορούσε να σου
πει. Τί θα σου έγραφε, άραγε, αν μπορούσε;
Τί
του συνέβη;
Σκέφτομαι
τώρα, με ένα χαμόγελο, ότι το έχει απαντήσει ο ίδιος ο Μπόρχες όλο αυτό! Είναι ένα
μυστήριο. Έχει πει την αλήθεια, γι’ αυτό το πράγμα. Δεν ξέρω αν είναι μυστικό,
αν δεν πρέπει να μιλάει κανείς γι’ αυτά τα θαυμαστά πράγματα.
Θυμήθηκα
κάτι που διάβασα κάποτε σε μία συνέντευξή του.
Ο
άλλος τον ρωτάει, αν έχει γράψει κάτι τώρα τελευταία. Ο Μπόρχες απαντάει, ναι,
έχει γράψει κάτι πολύ μικρά κομμάτια, επίσης δύο σοννέτα, α, και ένα ποίημα που
το έγραψε για έναν φίλο πού του υποσχέθηκε έναν ζωγραφικό πίνακα.
Και
διηγείται :
«Αλλά
πέθανε. Είναι ένας πολύ γνωστός Αργεντινός ζωγράφος, ο Larco.
Και τότε σκέφτηκα για τον πίνακα πού μάς είχε υποσχεθεί, που υποσχέθηκε στην
σύζυγό μου και σ’ εμένα –είχαμε συναντηθεί στον δρόμο– και έπειτα σκέφτηκα ότι
κατά κάποιον τρόπο μάς είχε δώσει τελικά έναν πίνακα, διότι είχε την πρόθεση να
το κάνει, κι έτσι ο πίνακας ήταν με κάποιον μυστικιστικό τρόπο μαζί μας. Αλλά ο
πίνακας αυτός ήταν ένας πιο πλούσιος και υπέροχος πίνακας, γιατί ήταν ένας
πίνακας που μεγάλωνε και εξελισσόταν και άλλαζε συνέχεια με τον χρόνο, και
μπορούσαμε να τον φανταστούμε με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Κι έπειτα στο
τέλος τον ευχαρίστησα με ευγνωμοσύνη για αυτόν τον ασταμάτητο, αιώνια
εναλασσόμενο πίνακα, λέγοντας ότι, φυσικά, δεν θα έβρισκε κανένα μέρος στους
τέσσερις τοίχους ενός δωματίου, αλλά παρ’ όλα αυτά θα ήταν εκεί μαζί μας.
»Αυτή
πάνω κάτω ήταν η πλοκή του ποιήματος που έγραψα, για να ευχαριστήσω τον φίλο
μου. Φυσικά, δεν θα το διαβάσει ποτέ, και είναι γι’ αυτόν το ίδιο που είναι και
ο πίνακάς του για μένα. Είναι ένα απλό ποίημα. Το έγραψα σαν ένα είδος πεζού
ποιήματος...»
Αφιερώστε
μία όμορφη σκέψη για τον Χόρχε Λουίς Μπόρχες.
Π.
Γ.
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΤΡΟΜΟΥ
Προτιμώ τους βρυκόλακες από τους
τραπεζίτες.
Και φαντάζομαι ότι θα μπορείς να
συνεννοηθείς καλύτερα με έναν λυκάνθρωπο
απ’ ό,τι με τον τάδε τρελαμένο γείτονα
στην πολυκατοικία σου, ή τον εκάστοτε
μοχθηρό διαχειριστή. Ο Κθούλου κι η
εξωτική παρέα του είναι πιο αγνά και
λιγότερο γλοιώδη όντα από τους εφοριακούς
ή τους δικαστικούς κλητήρες. Και θα
απολάμβανα περισσότερο έναν καφέ μαζί
με τον δόκτορα Φρανκενστάιν απ’ ό,τι
με τον εκάστοτε πρωθυπουργό.
Και…πόσο συμπαθής μού είναι ο μεγαλοφυής
μαρκήσιος ντε Σαντ ή ο συγκριτικά άκακος
δόκτορας Τζέκυλ, σε σχέση με τον μέσο
υπάλληλο δημόσιας υπηρεσίας!
Κι η Κατάρα του Φαραώ μαζί με όλες τις
αναστημένες μούμιες στα αβυσσαλέα
σκοτεινά υπόγεια χαμένων πυραμίδων στη
μεγάλη έρημο, μου φαίνεται πολύ καλύτερη
μοίρα από την κατάρα τού να ζεις σε μια
ελληνική μεγαλούπολη μαζί με δύο
εκατομμύρια αυτοκίνητα, καυσαέρια,
σκουπίδια, μιζέρια, άγχος, ψυχικό
κανιβαλισμό, και πλήθη υπνωτισμένων
κακομοίρηδων…
Θυμάμαι τον Άρθουρ Μάχεν να προσπαθεί
να προκαλέσει τον τρόμο μου γράφοντας
τόσο όμορφα για το πώς θα ένιωθες μπροστά
στην ανομολόγητη αμαρτία: αν άκουγες
ένα τριαντάφυλλο να τραγουδά, αν σου
μιλούσε ο σκύλος σου με ανθρώπινη φωνή
ή αν οι πέτρες σε ακολουθούσαν από πίσω
στον δρόμο! Και, ο αγνός ρομαντικός αυτός
συγγραφέας υπερφυσικού τρόμου δεν
σκέφτηκε ποτέ του για τη φρίκη που θα
μπορούσε να προκαλεί καθημερινά ένας
πληθυσμός από οθόνες τηλεοράσεων, που
αναβοσβήνουν τον τρόμο των δελτίων
ειδήσεων στα θολά μάτια ανθρώπων που
θα κάθονται ακίνητοι και ανήμποροι
–εκατομμύρια έντρομοι ανόητοι που
δέχονται μέσα από οθόνες τις πιο αισχρές
υποβολές στη συνείδησή τους οικειοθελώς
και προγραμματίζονται σαν ρομπότ σε
όλες τις αντιδράσεις τους…
Οι περισσότεροι άνθρωποι γύρω μου είναι
σαν ζόμπι! Ή μάλλον τα ζόμπι είναι
καλύτεροι εχθροί από αυτούς, διότι σε
μια περίπτωση αληθινής Ζόμπι-Συντέλειας,
θα είσαι και –απενοχοποιημένα–
οπλισμένος και θα μπορείς να αντιμετωπίσεις
τα κολασμένα ζόμπι με μια σφαίρα στο
κεφάλι, σύμφωνα με βιβλία, κόμικς και
ταινίες. Ενώ τα αληθινά ζόμπι που βλέπω
παντού γύρω μου είναι ανίκητα και δεν
αντιμετωπίζονται με τίποτε! Ανάμεσά
τους, μπορείς μόνο να παριστάνεις το
ζόμπι για να γλιτώσεις. Και, όπως και να
το κάνουμε, αν παριστάνεις τόσο πειστικά
το ζόμπι για πολύ καιρό, στο τέλος έχεις
γίνει κι εσύ ζόμπι, δεν υπάρχει διαφορά,
το ίδιο είναι…
Και θα προτιμούσα την τρομερή επέμβαση
εξωγήινων, τελείως παράξενων στη μορφή
και στις προθέσεις τους, παρά την επέμβαση
του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου ή
της Ευρωπαϊκής Τράπεζας, στην τοπική
πραγματικότητα. Άλλωστε, οι θρυλικές
κρυφές υπόγειες βάσεις εξωγήινων κάτω
από την έρημο του Νιού Μέξικο ή της
Νεβάδα, δεν είναι τίποτε μπροστά στα
σκοτεινά απόκρυφα υπόγεια παρασκήνια
των οικονομολογικών συνομωσιών
κάτω από την έρημο της ελληνικής αγοράς!
Σκέφτομαι τον αγαθό δάσκαλο του τρόμου,
Χ. Φ. Λάβκραφτ, μαζί με τους διανοούμενους
φίλους του δι’ αλληλογραφίας, να
φτιάχνουν όμορφες τρομακτικές ιστορίες
με ακατονόμαστα όντα από άλλες διαστάσεις
που εισβάλλουν μέσα στη νύχτα για να
κατακτήσουν τη Γη και να διαταράξουν
τον νου των ανθρώπων που γνωρίζουν κάτι
για τα μυστικά τους. Κι όμως, δεν
φαντάστηκαν τους εξωδιαστασιακούς
τρόμους της συσσώρευσης απλήρωτων
λογαριασμών, προστίμων, ληξιπρόθεσμων
δόσεων, εκτάκτων φόρων και εισφορών,
ανεργίας, ανασφάλειας, και αδυσώπητων
κρατικών οντοτήτων που σε περικυκλώνουν
χωρίς ελπίδα διαφυγής από τις πολιορκητικές
δαγκάνες τους! (Άλλωστε, εδώ που τα λέμε,
ακόμη κι ο Λάβκραφτ, αυτός ο άκακος καλός
άνθρωπος, δεν πέθανε από κάποια επίθεση
του Γιόγκ-Σοθώθ, αλλά από τη φτώχεια,
την πείνα, την απογοήτευση και τη
μοναξιά). Κι ακόμη και αυτοί οι τζέντλεμεν
του Παράξενου, που σκάρωναν ιστορίες
για μεταλλαγμένους ανθρώπους που
πρόδιδαν το ανθρώπινο γένος σε συμμαχίες
με τέρατα, και φριχτά ιχθυόμορφα υβρίδια
που κρύβονταν στο υπόστρωμα μικρών
κλειστών κοινωνιών, δεν χρησιμοποίησαν
ποτέ τους –ούτε που τον σκέφτηκαν– τον
πρωτόγνωρο τρόμο τού να βλέπεις τόσους
ανθρώπους να χάνουν την ψυχή τους για
λίγα ευρώ, και τόσους πολλούς να
μεταλλάσσονται σε προδότες των φίλων
τους και των συντρόφων τους και των
αξιών τους και να γίνονται ανδρείκελα
σε έναν αγώνα επιβίωσης σε μια εικονική
ζούγκλα του χρηματισμού.
Και προτιμώ εκείνα τα τρομερά μεσαιωνικά
συμβόλαια με τον Διάβολο, όπου ο ίδιος
ο Διάβολος ήταν τόσο έντιμος και ηθικός
διαπραγματευτής –και εκείνος που
ενέδιδε σε αυτόν, τουλάχιστον απολάμβανε
τόσα πολλά– παρά τα φρικιαστικά σύγχρονα
συμβόλαια κάθε είδους με μια κοινωνία
που δεν έχει καμία εντιμότητα, καμία
ηθική και κανέναν ενδοιασμό, και αυτός
που τα υπογράφει δεν απολαμβάνει τίποτε
παρά μόνο την άμεση καταδίκη του.
Οι απερίγραπτοι και ακατανόητοι τρόμοι
των τρομερών κειμένων του Νεκρονομικόν,
ή οποιουδήποτε άλλου απαγορευμένου
μαύρου τόμου, δεν είναι τίποτε
μπροστά στον απερίγραπτο τρόμο ενός
ακατανόητου και παράλογου αυστηρού
γραφειοκρατικού κειμένου μιας οποιασδήποτε
κρατικής ή άλλης υπηρεσίας! (Έντρομος,
δεν αναλογίζομαι καν τη ανείπωτη και
ακατανόητη φρίκη ενός τραπεζικού
κειμένου). Μάλιστα, αν τα συγκρίνει
κανείς, τα πιο δαιμονικά κείμενα που
μού έρχονται στον νου αυτή τη στιγμή,
μοιάζουν σαν όμορφα και ρομαντικά
καλλιτεχνήματα! Είναι αγαθοί τρόμοι
ονειροπόλων!
Και, η καταιγιστική τρομοκρατία της
πραγματικότητας που δέχεται καθημερινά
ο μέσος δυστυχής άνθρωπος, από και με
όλα τα μέσα, κάνει μια ολόκληρη βιβλιοθήκη
της πιο αξιόλογης λογοτεχνίας τρόμου
στην Ιστορία του κόσμου να μοιάζει με
τις περιπέτειες του Ντόναλντ Ντακ! Δεν
θα μπορούσε να φανταστεί όλη αυτή τη
μακάβρια αρρώστια που ζούμε, ακόμη κι
εκείνος ο τόσο ευγενής, ευαίσθητος και
ενδιαφέροντας άνθρωπος, ο Έντγκαρ Άλλαν
Πόε!
Το Φάντασμα της Όπερας, αυτή η άδολη
τραγική φιγούρα, ο σατανικός Αόρατος
Άνθρωπος, αυτός ο αξιόλογος επιστήμονας,
ο Κόμης Ντράκουλα, αυτός ο γραφικός
ξεπεσμένος ευγενής και γοητευτικός
πότης αίματος όμορφων κυριών, ο Ακέφαλος
Καβαλάρης, αυτός ο χωρίς έγνοιες
σπόρτσμαν, ο ίδιος ο Βελζεβούλ, ο Παζούζου,
ο Άρχοντας των Μυγών, ο βασιλιάς των
κακών πνευμάτων του αέρα, όλοι αυτοί,
και όσοι άλλοι συνάδελφοί τους μπορώ
να φέρω στη μνήμη μου, έχουμε φτάσει στο
σημείο να είναι όλοι τους συμπαθείς και
ενδιαφέροντες φιγούρες, αγαθές και
αφελείς, μπροστά στην φρικιαστική
αληθινή εικόνα ενός λογιστή, ενός
πολιτικού, ενός αδίστακτου τυχοδιώκτη
της πολιτικής σκηνής, ενός ραδιούργου
οικονομολόγου, ενός γλοιώδη οικονομικού
παράγοντα, ενός προϊσταμένου τράπεζας,
ενός προέδρου της τάδε επιτροπής, ενός
εξαγορασμένου δημοσιογράφου, ενός
δήμιου κλητήρα, ενός ψυχρού εφοριακού,
των καναλαρχών, ή μιας ολομέλειας
της Βουλής.
Τα βλέμματα και τα χαμόγελα μιας
συνάθροισης των λεγεώνων της Κόλασης,
από την πιο άγρια φαντασία του Ε.Τ.Α.
Χόφφμαν, του Μ. Ρ. Τζέημς, του Άμπροουζ
Μπηρς, του Κλαρκ Άστον Σμιθ, του Ντάντε,
του Ιερώνυμου Μπος, ή ακόμη και του Κλάιβ
Μπάρκερ και του Στήβεν Κινγκ, ωχριούν
(σε φυσικό τρόμο, εφιαλτικά υπονοούμενα,
σατανικότητα, γραφική φρίκη, έκδηλη
μοχθηρία και αλαζονεία, παγερότητα,
κλπ) μπροστά στα βλέμματα και τα χαμόγελα
που μπορεί να δει κανείς σε μια συνάθροιση
της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ή σε μια
συνάθροιση των υπουργών της Ε.Ε., ή της
Ευρωβουλής, ή των G-20…
Σκέφτομαι να φτιάξω τη δική μου νέα
Λογοτεχνία Τρόμου: Τα πιο απλά και
συνηθισμένα περιστατικά της καθημερινότητάς
μας! Αναλογίζομαι τις λογοτεχνικές
χρήσεις τρόμου : μιας ατέλειωτης
αγανακτισμένης ουράς αναμονής σε μια
φωτισμένη με λάμπες φθορισμού παρακμιακή
αίθουσα δημόσιας υπηρεσίας για την
παρακλητική επίλυση παράλογων καταστάσεων
για την ανθρώπινη ύπαρξη, ή μιας στυγνής
συλλογής κοινοχρήστων ελληνικής
πολυκατοικίας (με όλες εκείνες τις
τυπωμένες από υπολογιστή σε χαρτί Α4
προειδοποιητικές επιγραφές μοχθηρά
τοιχοκολλημένες στα ασανσέρ και στις
εισόδους των κτιρίων από «επιτροπές»
παρανοϊκών), ή των ανδρείκελων ζητιάνων
στους δρόμους και στα καφενεία, ή των
βλεμμάτων ανάληψης στα παγερής νοημοσύνης
ΑΤΜ, ή τις κραυγές μιας λαϊκής αγοράς,
ή τα φρικαρισμένα πρόσωπα οδηγών
αυτοκινήτων στα αμέτρητα φανάρια της
καθημερινής κόλασης, ή των έμμονων
συνομιλιών των κινητών τηλεφώνων των
γυναικών στα λεωφορεία, ή του ανελλιπώς
καθημερινού δαιμονικού τσίρκου των
παραθύρων των δελτίων ειδήσεων…
Βέβαια, για να μπορεί να επινοήσει και
να γράψει (ή να διαβάσει) κανείς μια νέα
λογοτεχνία τρόμου, θα πρέπει πρώτα να
συνεχίσει να ζει. Κάτι εξαιρετικά
αμφίβολο μέσα στο χαιρέκακο μυθιστόρημα
που ζούμε…
Οι πολλοί πρόδωσαν τα ευγενή πρότυπα
του Ανθρώπου και μας δέσμευσαν σε αυτήν
την κατάντια στην οποία ζούμε. Οι προδότες
του ανθρώπινου πνεύματος, που συνωμότησαν
συγχρονικά με τις άδικες συγκυρίες, τις
αναπάντεχες διαστρεβλώσεις και παρακμές,
τους εκβιαστικούς τυράννους και την
ανοησία. Η Ελπίδα είναι στους λίγους.
Πρέπει να φανταστούμε ότι μπορούμε να
βγούμε έξω από τον βούρκο τους, να
εκπαιδευτούμε μυστικά για να μπορέσουμε
να το πετύχουμε στ' αλήθεια. Να ατενίσουμε
αληθινά τον παράξενο κόσμο μας, να τον
κατανοήσουμε με νέες ερμηνείες και με
νέες προσδοκίες. Να αποφασίσουμε να
ζήσουμε στ' αλήθεια, να προσεγγίσουμε
το Θαυμαστό και να υπερβούμε τον μικρό
δειλό εαυτό μας, να πολεμήσουμε τον
κόσμο και την κατάντια μας και τους
δεσμοφύλακές μας, να εξερευνήσουμε το
Άγνωστο, να αναζητήσουμε την Ουτοπία,
να εκφράσουμε την ομορφιά και τις
πολυπλοκότητές μας και να υλοποιήσουμε
το Όνειρο. Να φωτιστούμε μέσα στο σκοτάδι
μας, να αποδράσουμε από την καθημερινή
φυλακή μας, να συνωμοτήσουμε μεταξύ μας
αν χρειαστεί, ενάντια στη δεδομένη
πραγματικότητα, για να τα καταφέρουμε.
Η ευκαιρία είναι τώρα!... Πρέπει να
αρχίσουμε να αναλύουμε νέες μεθοδολογίες
προσεγγίσεων, προς το απερίγραπτο, το
ακατονόμαστο, το ανεκδιήγητο και το
άπιαστο. Να αφυπνιστούμε. Να συνεχίσουμε
τα βήματα που οδηγούν μακριά… Γνωρίζω
πως αυτό ακούγεται τρελό –ακριβώς γι’
αυτό η Ελπίδα είναι στους λίγους. Θα τα
καταφέρουμε. Δεν μπορεί να γίνει
αλλιώς...
ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΑΠΟΔΡΑΣΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
(ΠΑΝΤΕΛΗΣ Β. ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗΣ)
>>>
https://www.strange-egnarts.com/books/escape-manual-book/
ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΑΠΟΔΡΑΣΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
(ΠΑΝΤΕΛΗΣ Β. ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΚΗΣ)
>>>
https://www.strange-egnarts.com/books/escape-manual-book/
«
ΚΥΚΛΩΝΑΣ
Η λέξη πνεύμα σημαίνει το προϊόν της πνοής.
Εδώ στη Γη, ζούμε μέσα σε
έναν θόλο. Ναι, ζούμε μέσα σε έναν ατμοσφαιρικό θόλο, οι άνεμοι είναι μόνο
δικοί μας και δεν ξεφεύγουν στο διάστημα, ο αέρας εδώ ανακυκλώνεται από τον
εαυτό του.
Ο άνεμος που φύσηξε πριν από
ένα εκατομμύριο χρόνια στον Βόρειο Πόλο, είναι ακόμη εδώ. Οι ανάσες που πήρανε
οι δεινόσαυροι και τα πλέον ακατονόμαστα χαμένα τέρατα, και η εκπνοή τους,
πνέουν ακόμη ανάμεσά μας σήμερα.
(Καμιά πνοή δεν ξεφεύγει από
τον θόλο, κι όμως ο αέρας ανανεώνεται –πού είναι ο αεραγωγός;)
Η πνοή που ζωογόνησε τον
Πλάτωνα, κυκλοφορεί ακόμη, γύρω μας. Ίσως ο αέρας που αναπνέεις αυτήν τη
στιγμή, να πέρασε κάποτε μέσα από τα πνευμόνια του Σωκράτη ή του Μάρκο Πόλο, να
χάιδεψε τα μαλλιά του Κίτρινου Αυτοκράτορα, του Σι-Χουάνγκ-Τι, να ξεφύλλισε το
σημειωματάριο του Ντάντε, να μεταφέρει ακόμη κάτι από τα πανιά ενός ιστιοφόρου
που χάθηκε πριν από δέκα αιώνες στον Ατλαντικό Ωκεανό αναζητώντας τις Νήσους
των Μακάρων. Μια εκπνοή του Ομήρου (ίσως η τελευταία του πνοή, όταν ξεψύχησε)
έγινε, μετά από πολλές περιπέτειες (περί
+ πετώ, πετώ γύρω από κάτι) και αλυσιδωτές αντιδράσεις, εκείνος ο τυφώνας
που χτύπησε προχθές τα παράλια της Ιαπωνίας. Και είναι σαν τις χιονοστιβάδες,
μια «πνοοστιβάδα», μία αυξητική αλληλουχία πνοών, μια πνευματική αλληλουχία,
μια πνευματική ροή ενός ανεμικού ποταμού, που αποτελείται από πνοές όπως τα
ποτάμια αποτελούνται από σταγόνες νερού…
Αυτή τη στιγμή που γράφω,
παίρνω μία βαθιά ανάσα που έρχεται από μακριά, και εκπνέω μία ανάσα που θα
ταξιδέψει μακριά. Η εκπνοή μου θα ταξιδεύει ατέρμονα μαζί με την πνοή του
ανέμου που τώρα φυσά, ο άνεμος θα την παρασύρει στα πιο απίθανα μέρη, θα
συνεργαστώ στο βύθισμα των πλοίων, στις κατολισθήσεις, στους κυκλώνες, στον
μικρό άνεμο που θα χαϊδέψει κάποτε το μάγουλο του δισέγγονού μου. Η ανάσα μου
θα συνεχίσει να υπάρχει, όταν εγώ θα έχω χαθεί, και θα υπάρχει για πάντα,
μεταφέροντας ένα κομμάτι από εμένα, μαζί με τους ανέμους…
Αυτή η αόρατη και μυστική ροή
των ανέμων που «ανα-κυκλώνονται» μέσα στον κοσμικό θόλο όπου ζούμε και
αναπνέουμε, λέγεται Κυκλώνας, κι αυτή
είναι η κρυφή σημασία αυτής της λέξης.
Όμως, σε κάποια σημεία του
θόλου όπου οι ροές του ανέμου κυκλώνονται και συναντιούνται, σαν αόρατα αέρινα
φίδια που κουλουριάζονται και πλέκονται και αγριεύουν, δημιουργούν δίνες που
στροβιλίζονται σε μια τεράστια δίνη, έναν ανεμικό στρόβιλο, έναν ανεμοστρόβιλο,
και δημιουργούν ένα γιγάντιο αέρινο φίδι που έχει κλέψει όλες τις πνοές και όλα
τα ρεύματα του αέρα και όλες τις ανάσες, και επιτίθεται ενάντια στη γη και στη
θάλασσα. Είναι ο πόλεμος των στοιχείων. Η εκδίκηση της πνοής, η οργή του
κοσμικού πνεύματος, η οργισμένη πνευματική σπείρα.
Η σπείρα αυτού του ανεμικού
φιδιού είναι η Λαίλαψ, η Λαίλαπα, που σαρώνει τα πάντα στο
πέρασμά της. Το «μάτι του κυκλώνα» είναι το μάτι του φιδιού…
Η λέξη Κυκλώνας (Cyclone) επινοήθηκε το 1848 από τον Sir Henry Piddington,
μέσα στις –κιτρινισμένες πια από τον καιρό– σελίδες του βιβλίου του The Sailor’s Horn-Book for the Law of
Storms, αναζητώντας έναν «νόμο των καταιγίδων». Μελετούσε, μεταξύ άλλων,
εκείνους τους υψηλούς κυκλικούς ανέμους και τη σπειροειδή ορμή που δημιουργούν
όταν πέφτουν σε χαμηλή ατμοσφαιρική πίεση.
Κάτω από το φως των κεριών,
μια νύχτα που η θύελλα εφορμούσε στα παράθυρά του σπιτιού του, ο Piddington
έγραφε: «Προτείνω ότι για όλη αυτήν την κατηγορία κυκλικών ανέμων ή αερικών
υψηλής καμπυλότητας, πρέπει να χρησιμοποιούμε τον όρο Κυκλώνας (Cyclone), που αντλώ από την ελληνική λέξη Κύκλος (Cyclos), αφού εκφράζει
ικανοποιητικά την τάση για κυκλική κίνηση αυτών των μετεώρων. Η λέξη αυτή
δηλώνει, μεταξύ άλλων, τη σπείρα (Coil)
του φιδιού…»
Ο Ουροβόρος, το «φίδι που τρώει την ουρά του».
Μέχρι το 1856, η λέξη Κυκλώνας είχε διαδοθεί και
χρησιμοποιούταν ευρύτερα, αναφορικά με τους σίφουνες, τους ανεμοστρόβιλους, τις
«λαίλαπες», και μέχρι το 1875 ήταν πλέον ένας αποδεκτός μετεωρολογικός όρος για
τα συστήματα χαμηλών πιέσεων, ενώ τα συστήματα υψηλών πιέσεων έγιναν γνωστά ως
«Αντικυκλώνες».
Στο Βόρειο Ημισφαίριο
στροβιλίζονται αντίθετα από τη φορά του ρολογιού. Το αντίστροφο στο Νότιο Ημισφαίριο.
Η πραγματική πηγή της λέξης Κυκλώνας, παρ’ όλα αυτά, είναι μάλλον η
αρχαία ελληνική λέξη Κύκλωμα, που,
μεταξύ άλλων, εννοούσε τη σπείρα του φιδιού και τον Ουροβόρο Όφη.
Αργότερα, η λέξη Κύκλωμα κατέληξε να χρησιμοποιείται στον
ηλεκτρισμό. Εννοεί ουσιαστικά την ενέργεια που δεν ξεφεύγει από τη ροή της και
δεν χάνεται τελείως, αλλά κυκλώνεται, δηλαδή επιστρέφει στον εαυτό της,
δημιουργεί κύκλωμα. Ταυτίζεται επίσης με την έννοια της μετεμψύχωσης, της
κυκλοφορίας και της μετανάστευσης των ψυχών, και της μετενσάρκωσης: ένα κύκλωμα
των ψυχών, που δεν χάνονται αλλά ανακυκλώνονται, ξανά και ξανά, και υπάρχουν
αιώνια, με άλλες μορφές, μετουσιωμένες.
Αυτή η κυκλωτική ψυχοπομπή,
στο ουράνιο ψυχοπομπείο από πάνω μας, δημιουργεί το κύκλωμα του ψύχους, των
ψυχών, της πνοής, του πνεύματος. Είναι ο ύψιστος πνευματικός κυκλώνας. Το μάτι
του κυκλώνα είναι το απόλυτο κενό. Ο παντεπόπτης οφθαλμός, ο θρόνος του
αδημιούργητου, η περιρρέουσα από στροβίλους έδρα του ακατονόμαστου…
Ο Τσαρλς Φορτ, ο εκκεντρικός
ονειροπόλος συλλέκτης των εξόριστων ιδεών, έγραφε στο χαρτί τα μυστικά του
Κυκλώνα:
«…Μαύρες βροχές
και μαύρα χιόνια. Υπολείμματα σκουριάς από σίδερο και γαιάνθρακα, πέφτουν από
τον ουρανό στις ακτές της Σκωτίας. Τα βρίσκουμε σε τεράστιες ποσότητες, θα
μπορούσε να είναι η συνολική παραγωγή όλων των ορυχείων του κόσμου. Βροχές από
ζωικούς οργανισμούς, που ήταν φτιαγμένοι από κάποιο πηχτό υλικό που ανέδυε μια
απαίσια μυρωδιά. Βροχές από ζωντανά ζώα: ψάρια, βάτραχοι, χελώνες. Έχουν έρθει
από άλλους κόσμους; Ίσως και οι άνθρωποι να προέρχονται από άλλους κόσμους.
»Τα ζώα αυτά, αφού
ανατράφηκαν στη Γη, παρασύρθηκαν από σίφουνες, κυκλώνες και καταιγίδες, και
αποκλείστηκαν σε μια ουράνια περιοχή όπου δεν ισχύει η βαρύτητα, ένα είδος
κατάψυξης, πέρασαν την πύλη άλλων κόσμων, και χάθηκαν στη Θάλασσα των Ουράνιων
Σαργασσών. Έπειτα, εισχώρησαν σε μια ζώνη πάνω από τη Γη, και αφού
ταλαντεύτηκαν για πολύ καιρό όλα μαζί, στο τέλος έπεσαν στη Γη σαν παράδοξη
βροχή…
»Προς τα πού
κατευθύνονται οι κυκλώνες και από τι είναι φτιαγμένοι; Τί είναι αυτό που τους
κάνει να διαφέρουν από μια οντότητα όπως την ξέρουμε; Οι κυκλώνες είναι όντα,
που τρέφονται με αυτά που παρασύρουν.
»Μια
Υπερ-Θάλασσα των Σαργασσών: από τί να αποτελείται άραγε αυτή η ουράνια θάλασσα;
Από πράγματα που ξέβρασε η θάλασσα, από συντρίμμια και χαλάσματα, από αρχαία
φορτία πλανητικών ναυαγίων, αντικείμενα πεταμένα και χαμένα σε αυτό που
ονομάζουμε Διάστημα (που έχει
δημιουργηθεί από τις συσπάσεις των κοντινών πλανητών), απομεινάρια από τις
εποχές των Μεγάλων Αλεξάνδρων, των Καισάρων και των Ναπολεόντων του Άρη, του
Δία και του Ποσειδώνα. Πράγματα που παρασύρθηκαν από τους δικούς μας κυκλώνες:
παράγκες, σιτοβολώνες, βόδια και άλογα, ελέφαντες, μύγες, πτεροδάκτυλοι,
ξερόκλαδα και απολιθωμένα δέντρα, καπέλα καλοντυμένων κυριών και γκρίζοι
μαχαιρόδοντες. Και όλα αυτά να σμίγουν σε μια αποσύνθεση που θέλει να τα
μετατρέψει σε λάσπη και σκόνη, παίρνοντας όλα τους χρώμα κόκκινο, μαύρο και
κίτρινο. Αληθινοί θησαυροί για τους αρχαιολόγους και τους παλαιοντολόγους, μια
θαυμαστή συσσώρευση όλων των αιώνων, μια πραγματική τρομερή λαίλαπα που έρχεται
από τα βάθη της αρχαίας Αιγύπτου, της Ελλάδας και της Ασσυρίας…»
Η ανάσα του κόσμου, που μας ζωογονεί, σε
κύκλωμα με το πνεύμα μας, είναι και αυτή που μας δίνει την έμπνευση, όταν κάτι
πνέει εντός μας, συνδεόμενη έτσι με την ιστορία των ιδεών, με την ίδια μας την
φαντασία...
Dreamland
By a route obscure and lonely,
Haunted by ill angels only,
Where an Eidolon, named NIGHT,
On a black throne reigns upright,
I have reached these lands but newly
From an ultimate dim Thule—
From a wild weird clime that lieth, sublime,
Out of SPACE—Out of TIME.
Bottomless vales and boundless floods,
And chasms, and caves, and Titan woods,
With forms that no man can discover
For the tears that drip all over
Mountains toppling evermore
Into seas without a shore
Seas that restlessly aspire,
Surging, unto skies of fire
..............
For the heart whose woes are legion
’T is a peaceful, soothing region—
For the spirit that walks in shadow
’T is—oh, ’t is an Eldorado!
But the traveller, travelling through it,
May not—dare not openly view it;
Never its mysteries are exposed
To the weak human eye unclosed;
So wills its King, who hath forbid
The uplifting of the fring'd lid;
And thus the sad Soul that here passes
Beholds it but through darkened glasses.
By a route obscure and lonely,
Haunted by ill angels only,
Where an Eidolon, named NIGHT,
On a black throne reigns upright,
I have wandered home but newly
From this ultimate dim Thule.
Edgar Allan Poe
